Flashback Arrestor (FBA) ความปลอดภัยในระบบ Oxy-Fuel

ในกระบวนการเชื่อม-ตัดโลหะ และการเผาไหม้ด้วยก๊าซให้เกิดเปลวไฟความร้อนสูง ระบบก๊าซ Oxy-Fuel ถือเป็นเทคโนโลยีพื้นฐานที่มีบทบาทสำคัญในภาคอุตสาหกรรมอย่างกว้างขวาง ไม่ว่าจะเป็นอุตสาหกรรมโครงสร้างเหล็ก อุตสาหกรรมการต่อเรือ โรงงานผลิตเครื่องจักร โรงงานแก้ว โรงงาน Jewelry หรือแม้แต่ในภาคพลังงาน และปิโตรเคมี…

หัวใจสำคัญของระบบก๊าซ Oxy-Fuel คือการผสมก๊าซออกซิเจนบริสุทธิ์กับก๊าซเชื้อเพลิง ซึ่งจุดให้ติดเป็นเปลวไฟผ่านหัวเชื้อเพลิง หรือ หัวเผา (Torch/Burner) เพื่อสร้างเปลวไฟที่มีอุณหภูมิสูงเพียงพอในการตัดหรือหลอมโลหะได้…

อย่างไรก็ตาม ภายใต้ประสิทธิภาพที่สูงของระบบก๊าซ Oxy-Fuel กลับแฝงด้วยความเสี่ยง เช่น “ไฟย้อนกลับ” (Flashback) ซึ่งหากไม่มีอุปกรณ์ป้องกันที่เหมาะสม เช่น Flashback Arrestor (FBA) อาจก่อให้เกิดอุบัติเหตุรุนแรงได้…

Flashback Arrestor (FBA) คืออะไร?

Flashback Arrestor หรือ FBA คืออุปกรณ์ที่ออกแบบมาเพื่อหยุดการย้อนกลับของเปลวไฟในระบบก๊าซ เช่น ในงานเชื่อม-ตัดโลหะ ซึ่งถ้าไม่มี FBA อาจเกิดการระเบิดหรือความเสียหายร้ายแรง

FBA ไม่เพียงหยุดเปลวไฟด้วยแรงกล แต่ใช้วัสดุพิเศษในการดูดซับความร้อน เช่น flame arrestor, check valve และ thermal cut-off valve

องค์ประกอบหลักของ FBA

• Flame Arrestor: วัสดุพรุนที่ลดความเร็วเปลวไฟและดูดซับความร้อนจนดับ
• Check Valve: วาล์วกันกลับเพื่อป้องกันการไหลย้อน
• Thermal Cut-off: กลไกที่หยุดการไหลหากอุณหภูมิเกิน
• Pressure Cut-off: หยุดการไหลหากมีแรงดันย้อน
• Relief Valve: บางรุ่นมีวาล์วระบายแรงดันเกิน
• Filter: ดักจับสิ่งสกปรก ป้องกันอุดตัน

หลักการทำงานของ FBA

FBA ทำงานอัตโนมัติโดยไม่มีชิ้นส่วนเคลื่อนไหวหลัก ใช้หลักการดูดซับความร้อน/แรงดัน และควบคุมการไหลของก๊าซอย่างปลอดภัย

ตำแหน่งการติดตั้ง FBA

FBA ควรติดตั้งอย่างน้อย 2 จุดในระบบ: ที่หัวเชื่อม/หัวตัด และที่วาล์วปรับแรงดัน (Regulator) ของทั้งก๊าซเชื้อเพลิงและก๊าซออกซิเจน

ในระบบศูนย์จ่ายก๊าซหรือ Pipeline ควรติดตั้ง FBA เพิ่มที่จุดจ่ายก๊าซกลางและจุดปลายสายใช้งาน เพื่อป้องกันเปลวไฟย้อนตลอดระบบ

การบำรุงรักษาและอายุการใช้งาน

• ตรวจสอบภายนอกและทดสอบการทำงานทุก 6 เดือน
• ส่งตรวจสอบโดยผู้เชี่ยวชาญปีละ 1 ครั้ง
• เปลี่ยนใหม่ทันทีหากผ่านไฟย้อนหรือหมดอายุ (โดยทั่วไปไม่เกิน 5 ปี)

มาตรฐานอ้างอิง

FBA ควรผ่านมาตรฐานสากล เช่น:

• DIN EN ISO 5175-1
• EN 730-1
• BAM Approval จากสถาบันเยอรมัน

บทสรุป

Flashback Arrestor (FBA) ไม่ใช่อุปกรณ์เสริม แต่เป็นหัวใจของระบบความปลอดภัยในงานเชื่อม-ตัดที่ใช้ก๊าซไวไฟ การติดตั้งอุปกรณ์ FBA ที่เหมาะสมในตำแหน่งที่ถูกต้อง และเลือกผลิตภัณฑ์ที่ได้มาตรฐาน คือสิ่งที่จำเป็นอย่างยิ่งในการลดความเสี่ยงอันเกิดจากเปลวไฟย้อนกลับ

นอกจากการติดตั้งแล้ว การตรวจสอบ บำรุงรักษา และเปลี่ยนอุปกรณ์ตามอายุการใช้งานก็เป็นปัจจัยสำคัญเช่นกัน เพื่อให้มั่นใจได้ว่า ระบบของคุณยังปลอดภัย และพร้อมใช้งานเสมอ

ผู้ประกอบการ วิศวกร และหัวหน้างานควรตระหนักว่า ความประหยัดในการตัดค่าใช้จ่ายด้านอุปกรณ์ป้องกัน อาจนำมาซึ่งความสูญเสียมหาศาลหากเกิดเหตุไม่คาดคิดขึ้น